مرخصی استعلاجی چیست؟
مرخصی استعلاجی ، مرخصی استحقاقی ، مرخصی زایمان را می‌توانیم یکی از مهم‌ترین مرخصی‌ها بدانیم. مرخصی استعلاجی به کارگر این امکان را می‌دهد که در صورتی که به علت بیماری یا حادثه‌ای قادر به انجام وظایف خود نباشد، از کار مرخصی گرفته و به استراحت بپردازد تا بهبودی کامل پیدا کند. مرخصی استعلاجی از مرخصی استحقاقی و دیگر انواع مرخصی‌ها متمایز است. مرخصی استحقاقی به طور کلی مربوط به روزهایی است که کارگر حق دارد از آن‌ها استفاده کند، اما مرخصی استعلاجی مخصوص زمانی است که فرد به دلیل شرایط خاص و پیش‌بینی‌نشده، نیاز به استراحت و درمان دارد.
در مرخصی استعلاجی، کارگر می‌تواند به طور موقت از کار فاصله بگیرد و با بهبودی کامل به محل کار بازگردد. این مرخصی با توجه به نوع بیماری یا حادثه، می‌تواند کوتاه مدت یا بلندمدت باشد. به طور معمول، مرخصی استعلاجی شامل حقوق و مزایای مختلفی برای کارگر است که بر اساس مدت زمان مرخصی و وضعیت فرد متفاوت است.
مرخصی استعلاجی کرونا
با شیوع بیماری کرونا در سال ۲۰۱۹، نوع جدیدی از مرخصی استعلاجی به نام “مرخصی استعلاجی کرونا” به فهرست انواع مرخصی‌ها افزوده شد. این نوع مرخصی به کارگرانی اختصاص می‌یابد که به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و نیاز به استراحت و درمان دارند. طبق قوانین جدید، کارگرانی که به کرونا مبتلا می‌شوند، می‌توانند یک هفته مرخصی استعلاجی بگیرند. نکته قابل توجه این است که مرخصی استعلاجی کرونا جزو روزهای مرخصی استحقاقی حساب نمی‌شود و به همین دلیل تأثیری بر حقوق استحقاقی فرد نخواهد داشت.
این مرخصی به ویژه در دوران پاندمی کرونا بسیار مهم و حیاتی بوده است زیرا به کارگران کمک می‌کند که بدون نگرانی از از دست دادن شغل خود، دوران بیماری خود را بگذرانند و پس از بهبودی، به محیط کار بازگردند.
مرخصی استعلاجی در دوران بارداری: حمایت از حقوق زنان
یکی از دیگر موارد مهمی که در قانون کار و تامین اجتماعی به آن توجه شده، مرخصی استعلاجی برای زنان باردار است. بارداری یکی از دوران‌های حساس در زندگی هر زن است و مادر شدن حق طبیعی و شایسته زنان است. برای اطمینان از این که زنان باردار بتوانند دوران بارداری خود را با آرامش و بدون نگرانی از دست دادن شغل پشت سر بگذارند، قانون تامین اجتماعی مرخصی استعلاجی زایمان را برای زنان باردار در نظر گرفته است.
طبق قانون تامین اجتماعی، زنان باردار می‌توانند از ۹ ماه مرخصی استعلاجی ( مرخصی زایمان ) استفاده کنند تا در این مدت از کار استراحت کنند و به مراقبت‌های پزشکی و سلامتی خود بپردازند. برای دریافت این مرخصی، زنان باید مدارک مورد نیاز خود شامل گواهی پزشک، شناسنامه یا گواهی ولادت فرزند خود را به سازمان تامین اجتماعی ارائه دهند تا از مزایای مرخصی زایمان بهره‌مند شوند. این اقدام نه تنها از حقوق زنان باردار حمایت می‌کند بلکه موجب افزایش امنیت شغلی و اطمینان خاطر آن‌ها در دوران بارداری می‌شود.
مرخصی استعلاجی در قانون کار و تامین اجتماعی
قانون کار و قانون تامین اجتماعی برای حمایت از حقوق کارگران در مواقع بیماری یا حوادث غیرمنتظره به وجود آمده‌اند. این قوانین به طور مشخص شرایط و ضوابط مرخصی استعلاجی را مشخص کرده‌اند تا کارگران در صورت نیاز بتوانند از آن استفاده کنند. طبق بند ۷ ماده ۲ قانون تامین اجتماعی، بیماری به عنوان یک وضعیت جسمی یا روحی تعریف شده است که مانع از انجام کار می‌شود و در چنین شرایطی کارگر می‌تواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند.
ماده ۷۴ قانون کار نیز به مرخصی استعلاجی اشاره دارد و این مرخصی را جزو سابقه کاری فرد به حساب می‌آورد. به این معنی که هرگونه روزهای مرخصی استعلاجی که کارگر در طول دوران کاری خود می‌گیرد، در محاسبه بازنشستگی و دیگر حقوق بازنشستگی فرد مورد توجه قرار می‌گیرد.
مدت زمان مرخصی استعلاجی
یکی از سوالات رایج در مورد مرخصی استعلاجی این است که مدت زمان آن چقدر است؟ طبق قانون کار، هیچ محدودیتی برای تعداد روزهای مرخصی استعلاجی وجود ندارد، اما برای گرفتن مرخصی استعلاجی در شرایط خاص، نیاز به تایید پزشک معتمد یا تامین اجتماعی خواهید داشت.
اگر مدت مرخصی استعلاجی کمتر از ۷ روز باشد یا در مجموع روزهای مرخصی استعلاجی فرد در یک سال کمتر از ۱۵ روز باشد، تنها گواهی پزشک معالج برای تایید مرخصی کافی است. اما اگر فرد به بیش از ۱۵ روز مرخصی استعلاجی نیاز داشته باشد، باید گواهی پزشک معتمد تامین اجتماعی را ارائه دهد. در مواردی که فرد به بیش از ۶۰ روز استراحت نیاز داشته باشد، شورای پزشکی تامین اجتماعی باید درباره آن تصمیم‌گیری کند.
حقوق و مزایای مرخصی استعلاجی
در زمان مرخصی استعلاجی، کارگر از حقوق و مزایای مختلفی برخوردار خواهد بود. اگر مرخصی استعلاجی کمتر از یک سال طول بکشد، فرد از حقوق ثابت، فوق‌العاده‌های مستمر، کمک هزینه‌های عائله مندی، اولاد و مزایای مشابه برخوردار می‌شود. اما اگر مرخصی استعلاجی بیش از یک سال طول بکشد، پرداخت حقوق و مزایا تنها به حقوق ثابت و برخی از مزایای خاص محدود خواهد شد.
پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی: مسئولیت کارفرما یا تامین اجتماعی؟
در صورتی که کارگر به علت بیماری یا حادثه نتواند به طور موقت به کار خود ادامه دهد، وظیفه پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی به عهده تامین اجتماعی است، نه کارفرما. طبق قانون، سازمان تامین اجتماعی مسئول پرداخت حقوق افراد در طول مرخصی استعلاجی است. در این شرایط، اگر مرخصی استعلاجی بیشتر از سه روز طول بکشد، تامین اجتماعی حقوق فرد را پرداخت می‌کند.
چگونگی محاسبه حقوق مرخصی استعلاجی
حقوق مرخصی استعلاجی طبق ماده ۶۲ قانون تامین اجتماعی به صورت متفاوت محاسبه می‌شود. میزان حقوق بستگی به وضعیت فرد دارد؛ برای مثال:
افرادی که همسر، فرزند یا والدینشان تحت تکفل آن‌ها هستند، سه چهارم آخرین حقوق یا دستمزد روزانه خود را دریافت می‌کنند.
افرادی که تحت تکفل کسی نیستند، دو سوم آخرین حقوق خود را دریافت خواهند کرد.
این محاسبات ممکن است در شرایط خاص مانند بستری شدن در بیمارستان تغییر کند.
نتیجه‌گیری
مرخصی استعلاجی یکی از حقوق مهم کارگران است که به آن‌ها این امکان را می‌دهد که در زمان بیماری یا بروز حوادث غیرمنتظره از کار استراحت کنند و پس از بهبودی کامل به محل کار بازگردند. این مرخصی نه‌تنها به حمایت از سلامت کارگران می‌پردازد بلکه موجب حفظ امنیت شغلی آن‌ها در شرایط سخت می‌شود.