1. قانون‌گذار
قانون‌گذاری یکی از ارکان اصلی مالیات است. در ایران، قوه مقننه یا همان مجلس شورای اسلامی وظیفه تصویب قوانین مالیاتی را بر عهده دارد. این قوانین پس از طی مراحل تصویب، ابلاغ و تأیید، برای اجرا در اختیار قوه مجریه قرار می‌گیرند. فرآیند تصویب یک قانون شامل بررسی در کمیسیون‌های تخصصی، تصویب در صحن مجلس، تأیید توسط شورای نگهبان و سپس ابلاغ به دولت است. قوانین مالیاتی نیز مانند سایر قوانین کشور، تحت همین چارچوب تصویب و اجرایی می‌شوند.
2. قوه مجریه و سازمان امور مالیاتی
پس از تصویب قوانین، اجرای آن‌ها بر عهده قوه مجریه است. در حوزه مالیات، وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان متولی اصلی اجرا، سازمان امور مالیاتی را تحت نظر خود دارد. این سازمان وظیفه اجرای قوانین مالیاتی، وصول مالیات از مودیان و نظارت بر حسن اجرای مقررات را بر عهده دارد.
سازمان امور مالیاتی مسئولیت‌هایی مانند بررسی اظهارنامه‌های مالیاتی، رسیدگی به پرونده‌های مالیاتی، شناسایی فرار مالیاتی و اجرای سیاست‌های مالیاتی دولت را بر عهده دارد. مأموران مالیاتی که در این سازمان فعالیت می‌کنند، موظف‌اند قوانین را بدون کم و کاست اجرا کنند و نمی‌توانند از چارچوب قانونی فراتر بروند.
3. مودیان مالیاتی
مودیان مالیاتی شامل تمامی افرادی هستند که بر اساس قوانین، مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. این افراد یا شرکت‌ها موظف‌اند اظهارنامه‌های مالیاتی خود را به‌موقع ارائه دهند و مالیات تعیین‌شده را پرداخت کنند. عدم رعایت این موارد می‌تواند منجر به جریمه‌های مالیاتی و رسیدگی‌های قانونی شود.
مودیان مالیاتی در تعامل با سازمان امور مالیاتی ممکن است با چالش‌هایی مواجه شوند، از جمله تعیین میزان مالیات، نحوه محاسبه، اعتراض به مالیات تعیین‌شده و سایر مسائل حقوقی. بنابراین، آگاهی از حقوق و تکالیف مالیاتی از اهمیت بالایی برخوردار است.پخش‌کننده صوت
حل اختلاف مالیاتی و نقش قوه قضاییه
در برخی موارد، ممکن است بین مودیان مالیاتی و سازمان امور مالیاتی اختلافاتی به وجود آید. برای رسیدگی به این اختلافات، ابتدا یک فرآیند دادرسی اداری در داخل سازمان امور مالیاتی انجام می‌شود. این دادرسی، که به عنوان یک دادرسی شبه قضایی (دادرسی مالیاتی ) شناخته می‌شود، توسط هیئت‌های حل اختلاف مالیاتی بررسی می‌شود.
اگر مودی از رأی این هیئت‌ها رضایت نداشته باشد، می‌تواند به دیوان عدالت اداری شکایت کند. قوه قضاییه، به عنوان ناظر بر حسن اجرای قوانین، بر رسیدگی به این دعاوی نظارت دارد و در صورت لزوم، رأی نهایی را صادر می‌کند.
نتیجه‌گیری
نظام مالیاتی بر سه رکن اصلی استوار است: قانون‌گذار که قوانین مالیاتی را وضع می‌کند، قوه مجریه و سازمان امور مالیاتی که وظیفه اجرای این قوانین را بر عهده دارند، و مودیان مالیاتی که مکلف به رعایت و پرداخت مالیات هستند. علاوه بر این، قوه قضاییه به عنوان یک نهاد نظارتی، در صورت بروز اختلاف، وارد عمل می‌شود. شناخت این ارکان به مودیان کمک می‌کند تا در تعاملات مالیاتی خود آگاهانه‌تر عمل کنند و از حقوق و تکالیف خود مطلع باشند.